Bugün özellikle bilimkurgu ve aksiyon sinemasında Matrix öncesi ve Matrix sonrası diye bir ayrım varsa, bunun elbette ki Lana ve Lilly Wachowski’nin dehasına borçlu olduğumuzu söylemeliyiz. Başrollerinde Keanu Reeves, Carrie Anne Moss, Hugo Weaving ve Laurence Fishburne’ün yer aldığı The Matrix, 1999’da gösterime girer girmez seyircilerin kalbini fethetti ve gişede rekor kırdı. Filmin başarısıyla yeşil ışık yakılan ve 2003 yılında vizyona giren iki filmin ardından, Matrix evreninde geçen bir antoloji animasyonla devam eden seri, 2021’de yalnızca Lana Wachowski’nin yönetmen koltuğuna oturduğu beşinci filmle noktalandı.
Cyberpunk kültürü ve imgeleminden beslenen bu modern klasiği hangi sırayla ve hangi platformlar üzerinden izleyebileceğinizi merak ediyorsanız doğru adrestesiniz. JustWatch’ın hazırladığı rehber sayesinde The Matrix serisinin Türkiye’deki tüm çevrimiçi izleme seçeneklerine bu sayfadan göz atabilirsiniz.
Postmodern Batı felsefesinden (özellikle de Jean Baudrillard’ın Simülarklar ve Simülasyon kitabından) Hong Kong aksiyon sinemasına ve cyberpunk animelere birçok ilham kaynağından beslenen The Matrix, ilk filminde hacker dünyasında “Neo” takma adıyla bilinen bilgisayar programcısı Thomas Anderson’la tanıştırmıştı bizi. Başlarında Ajan Smith’in yer aldığı gizli ajan grubunun hedefi hâline gelen Neo’yu, Trinity lakaplı başka bir hacker bulmuş ve ona aradığı tüm cevapları Morpheus’un vereceğini söylemişti. Neo, Trinity ve Morpheus’un yardımıyla dünyanın kontrolünün tamamını makinelerin geçirdiğini öğrenmiş ve gerçek bedenleri uyku halinde olan insanların Matrix adında bir simülasyonda yaşadıklarını öğrenmişti. Morpheus’un Seçilmiş Kişi olduğuna inandığı Neo, Matrix’ten ayrılmayı başarmış insanların son kalesi olan Zion’u yok etmeye çalışan yapay zekâ programları Ajanlar’la mücadele ederek Morpheus’u onların elinden kurtarmayı başarmıştı.
Serinin ikinci filmi The Matrix Reload’daysa kahramanlarımız Zion’a ulaşmaya çalışan makinaları alt edebilmek için Kahin’in tavsiyesiyle sürgündeki bir program olan Anahtarcı’nın peşine düşmüştü. Ekip Anahtarcı’yı Merovingian adlı başka bir programın elinden kurtarmaya çalıştıktan sonra Neo, Matrix’in kaynak koduna erişerek “Mimar”la tanışır. Matrix’in yaratıcısından kendisinin aslında bilinçli yaratılmış bir anomali olduğunu öğrenen Neo’nun, Matrix’i yeniden başlatmak ve Trinity’yi kurtarmak arasında bir seçim yapması gerekmişti.
Reloaded’da yaşananların hemen sonrasını ele alan The Matrix Revolutions ise Neo, Morpheus, Trinity ve Zion’daki tüm insanların, hem makinelerin dünyasını hem de Matrix’yi yok etmeye kararlı Smith’u durdurmak için verdikleri son mücadeleye odaklanmıştı. Makinelerle Smith’i alt etmek için anlaşma yapan Neo’nun kendisini feda ettiği film, Matrix’in yeniden başlayıp barışın tekrar sağlanmasıyla noktalanmıştı. O dönemde serinin üçüncü ve son filmi olarak tasarlanan Revolutions, ilk iki film kadar beğenilmemiş ve dramatik anlamda zayıf olduğuna dair eleştiriler almıştı.
Wachowski’lerin üçüncü filmin ardından The Matrix’in akıbetine dair sık sık sorularla karşılaşmasına ve Warner Bros.’un dördüncü film yapma projesine sıcak bakmasına rağmen uzun yıllar boyunca ikiliden ses çıkmadı. Lana Wachowski’nin anne ve babasını kaybettikten sonra The Matrix’te teselli bulmasıyla yazdığı The Matrix: Ressurrections’ın kesin olarak hayata geçeceği 2019 yılında duyuruldu. Orijinal üçlemeden Keanu Reeves, Carrie-Anne Moss, Jada Pinkett Smith ve Lambert Wilson geri dönerken Yahya Abdul-Mateen II, Jessica Henwick, Neil Patrick Harris, Jonathan Groff ve Priyanka Chopra gibi isimler de dördüncü filmde yer aldı.
The Matrix Resurrections’da, üçüncü filmden altmış yıl sonrasında yeniden Matrix’te yaşamaya başlamış ve eski kimliğine dair hafızasında hiçbir şey kalmamış bir Neo bulduk karşımızda. Bugs isimli genç bir kadın yardımıyla, simülasyondan çıkan ve makineler ile insanlar arasında her an bozulabilecek bir barışın sağlandığı yeni bir düzen kurulduğunu öğrenen Neo, tıpkı kendisi gibi hafızasını yitirmiş Trinity’yi uyandırmak için harekete geçmişti. Video oyunu kültürüne, stüdyo sistemine ve seri üretime karşı esprili ve ironik bir bakışla yaklaşan ama bunu yaparken kahramanlarına içten ve duygusal bir hikâye yazan Wachowski’nin şimdilik seriyi noktaladığını umduğumuz bu filmi büyük beğeni topladı.
Matrix evreninde ayrıca, doğrudan filmlerin anlatısıyla bağlantılı olmasa da Wachowski’lerin dünyasını genişleten ve zenginleştiren bir antoloji filmi de bulunmakta. Toplamda dokuz animasyon filmin yer aldığı 2003 tarihli The Animatrix’in yapımcılığını Wachowski’ler üstlenirken Andy Jones, Mahiro Maeda, Shinichirō Watanabe, Yoshiaki Kawajiri, Takeshi Koike, Kōji Morimoto ve Peter Chung yönetmen olarak yer aldı.
